Độc đáo lễ cúng buôn của người đồng bào dân tộc Gia Rai
Sau một năm bận rộn, vụ mùa đã được thu hoạch xong, đồng bào Gia Rai trên địa bàn Thị trấn Ea Súp lại tất bật, rộn rã cùng nhau chuẩn bị những ghè rượu cần thơm ngon và các lễ vật như: bò, heo, gà… để chuẩn bị cho lễ cúng thần buôn. Với người Gia Rai, “Lễ cúng thần buôn là nghi lễ quan trọng được người dân trong buôn tổ chức hằng năm, thể hiện lòng biết ơn đối với thần linh đã phù hộ che chở buôn làng trong suốt một năm và cầu mong được tiếp tục phù hộ mùa màng tốt tươi, cuộc sống ấm no, không đau bệnh…”
Lễ cúng thần Buôn đồng bào Gia Rai trên địa bàn Thị trấn Ea Súp
Không quy định thời gian cụ thể, nhưng thường vào những ngày cuối tháng Chạp, đây là thời gian kết thúc vụ mùa, chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, dân làng tổ chức cúng Lễ cúng bến buôn. Trước khi diễn ra lễ cúng, già làng họp dân làng tại nhà sinh hoạt cộng đồng để thực hiện công tác chuẩn bị cho nghi lễ, thông báo tới dân làng biết ngày tổ chức làm lễ cúng để người dân chuẩn bị thu xếp thời gian góp vui, góp công, góp rượu, góp rau… Như vậy vào ngày giờ đã được thông báo và sau khi hoàn tất công tác trang trí, chuẩn bị đầy đủ vật phẩm hiến tế thần linh thì nghi lễ chính thức bắt đầu. Người được chọn làm thầy cúng cho buôn đọc lời cầu khấn Yang (thần linh) để mong dân làng có cuộc sống no ấm, mùa màng bội thu, mọi người tránh được dịch bệnh thiên tai, cùng sống yêu thương và đoàn kết.
Người dân đến chuẩn bị tham gia lễ cúng thần buôn
Sau khi cúng xong thần buôn, thầy cúng sẽ ra cúng cùng lúc hai thần là Yang T’ho (thần hộ vệ) và thần nước. Khi thầy cúng làm lễ cúng thần T’ho phải đi đến nơi đất mạch và nơi sình lầy – theo quan niệm của người Gia Rai, đây là những nơi linh thiêng nhất để cúng thần hộ vệ, cầu cho buôn làng không bị bệnh tật, luôn khỏe mạnh.
Nghi thức lễ cúng bến nước người Gia Rai
Từ ngàn đời nay trong ý nghĩ của đồng bào dân tộc Gia Rai, hình ảnh bến nước gần gũi và thiêng liêng. Người Gia Rai cho rằng, thần nước là vị thần cung cấp nguồn nước mát lành, bình an, do đó sẽ đến bến nước và làm lễ cúng để tạ ơn thần nước; bến nước là tặng phẩm của thiên nhiên (thiên nhiên của họ là Thần), họ nhờ thần gội rửa bụi đất của nương rẫy để mỗi bước lên nhà sàn là mọi nhọc nhằn tan biến. Trước khi diễn ra lễ, những người đàn ông khỏe mạnh trong làng ra phát quang nơi giọt nước, dọn vệ sinh và sau đó dâng lợn, gà, rượu… tiến hành nghi lễ cúng. Khi kết thúc phần lễ cúng, người người cùng cùng tập trung đến từng ché rượu để thưởng thức.
Lãnh đạo huyện cùng người có uy tín tham gia nghi thức uống rượu cần
Lễ cúng buôn với 3 vị thần là hoạt động thường niên trong đời sống văn hoá của người đồng bào dân tộc Gia Rai trên địa bàn Thị trấn Ea Súp. Do đó hằng năm cấp uỷ, chính quyền huyện và Thị trấn cũng có những hoạt động hỗ trợ để lễ cúng này được giữ gìn và phát huy trong đời sống cộng đồng dân cư; cũng như thông qua đây nhằm giới thiệu bản sắc văn hóa truyền thống của người Gia Rai tại “Ngôi nhà chung” trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam nói chung và cộng đồng các dân tộc trên địa bàn huyện nói riêng, đồng thời đây là cơ hội để đồng bào Gia rai quảng bá việc gìn giữ những phong tục, nghi lễ, những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình tới du khách khi đến tham quan "Buôn Làng".
Đức Hạnh
